Αποτελεί το πιο σημαντικό παραγόμενο προϊόν του νησιού, καθώς εξάγεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Η παραγωγή και η εξαγωγή της μαστίχας συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία και στον τουρισμό του νησιού.
Η παράδοση και τα έθιμα των Μαστιχοχωρίων είναι συνδεδεμένα με την διαδικασία της καλλιέργειας της μαστίχας.
Πολλοί προσπάθησαν να καλλιεργήσουν και στον τόπο τους τη μαστίχα αλλά οι προσπάθειές τους αποδείχτηκαν μάταιες αφού ο σχίνος δίνει τη μαστίχα μόνο στα Νότια μέρη της Χίου. Τα χωριά της Μαστίχας είναι το Λιθί, η Βέσσα, η Ελάτα, τα Μεστά, οι Ολύμποι, το Πυργί, η Καλαμωτή, τα Αρμόλια, τα Πατρικά, τα Φλάτσια, τα Νένητα, το Βουνό, η Κοινή, η Παγίδα, ο Καταρράκτης, η Εξω Διδύμα, η Μέσα Διδύμα, το Μυρμήγκι, το Θολοποτάμι, ο Άγιος Γεώργιος Συκούσης, οι Βαβίλοι, το Νεοχώρι, η Καλλιμασιά και τα Θυμιανά.
Η παράδοση και τα έθιμα των Μαστιχοχωρίων είναι συνδεδεμένα με την διαδικασία της καλλιέργειας της μαστίχας, η παραγωγή και η εξαγωγή της οποίας συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία και στον τουρισμό του νησιού. Από όλα τα Μαστιχοχώρια, εκείνα που διατηρούνται ως σήμερα σε καλύτερη κατάσταση μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1881 είναι τα Μεστά, οι Ολύμποι και το Πυργί.
Μια πρώτη ιστορική αφετηρία τους τοποθετείται στην περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά η οντότητά τους εδραιώνεται την εποχή της γενουατοκρατίας. Οι Γενουάτες είναι αυτοί που φρόντισαν για την φρουριακή μορφή και την οχύρωση στα Μαστιχοχώρια, τόσο για λόγους άμυνας απέναντι στους επίδοξους κατακτητές, όσο και για τον έλεγχο του πολύτιμου μονοπωλίου της μαστίχας.
Στην συνέχεια όταν η Χίος έπεσε στην κυριαρχία των Τούρκων το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στη διατήρηση του μονοπωλίου της μαστίχας, επιβάλλοντας σκληρές ποινές στους λαθρεμπόρους, αλλά ταυτόχρονα εξασφαλίζοντας πολύ ευνοϊκές συνθήκες ζωής στους κατοίκους.
Οι Μαστιχοχωρίτες, αν και δεν μπορούσαν να απολαύσουν ούτε μικρό μερίδιο του φυσικού τους πλούτου, δεν αντιμετώπισαν προβλήματα κατά την τουρκοκρατία. Όμως με τον καταστροφικό σεισμό του 1881 όλα τα νοτιοανατολικά χωριά υπέστησαν μεγάλες ζημιές.
Χαρακτηριστικά των μαστιχοχωρίων
Όλα σχεδόν τα Μαστιχοχώρια έχουν έντονο μεσαιωνικό χρώμα και η αρχιτεκτονική τους προέρχεται από τα χρόνια που στο νησί κυριαρχούσε η Μαόνα, η εταιρεία που εκμεταλλεύτηκε οικονομικά το νησί από το 1349 έως το 1566.
Καλαμωτή
Η Καλαμωτή είναι το κεντρικότερο χωριό των Μαστιχοχωρίων. Χτισμένη στην πιο γόνιμη πεδιάδα του νησιού διατηρεί ακόμη στοιχεία της παλιάς ακμής. Η ζωή περιστρέφεται γύρω από την κεντρική πλατεία της. Ο κάμπος της Καλαμωτής φημίζεται για τα καρπούζια και τα λαχανικά του.
Μεστά
Τα Μεστά είναι ο πιο καλοδιατηρημένος μεσαιωνικός οικισμός της Χίου. Μαζί με το Πυργί και τους Ολύμπους αποτελούν τα λεγόμενα καστροχώρια του νησιού. Τα Μεστά φημίζονται για το κρασί τους και για το έθιμο του Αγά την Καθαρή Δευτέρα. Η κεντρική πλατεία του χωριού ονομάζεται από τους ντόπιους, το "Λιβάδι". Πρόκειται για μια πολύ όμορφη πλατεία με μεγάλα δέντρα, εστιατόρια και καφέ. Ένα σημείο ξεκούρασης για πολλούς επισκέπτες.
Βέσσα
Η Βέσσα είναι μεσαιωνικό χωριό χτισμένο μέσα σε λαγκαδιά. Τα σπίτια είναι στενά, ψηλά και μοιάζουν με πύργους.
Πυργί
Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο χωριό των Μαστιχοχωρίων. Είναι χτισμένο σε πεδινή έκταση και σε σχήμα κυκλικό. Στο κέντρο του οικισμού δεσπόζει μεγάλος Πύργος, που έδωσε και το όνομά του στο χωριό. Αξιοσημείωτη και εντυπωσιακή είναι η αρχιτεκτονική των σπιτιών και της εκκλησίας με τα «ξυστά» σχέδιά τους. Χαρακτηριστικό των Πυργούσων είναι η τοπική διάλεκτός τους (ντοπιολαλιά) με την τραγουδιστική έκφρασή της.
Ολύμποι
Οι Ολύμποι είναι Κάστρο – Χωριό χτισμένο τα μεσαιωνικά χρόνια. Τα ακραία σπίτια αποτελούν οχυρό τείχος προστασίας από εχθρικές επιδρομές. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει ψηλός τετράγωνος πύργος. Ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού διατηρητέος.
Ελάτα
Η Ελάτα είναι χωριό με μεσαιωνικά στοιχεία. Η περιοχή βγάζει πολύχρωμα μάρμαρα. Εντυπωσιακή είναι η ακρογιαλιά της Αγίας Ειρήνης.
